Ustawa o prawach konsumenta - co oznacza dla handlujących w internecie?
25 grudnia 2014 roku wchodzi w życie ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o Prawach konsumenta (zwana dalej „Ustawą”). Ustawa ta ma na celu transpozycję do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/83/UE oraz ujednolicenie i doprecyzowanie przepisów dotyczących umów konsumenckich zawieranych w lokalu przedsiębiorstwa w zakresie obowiązków informacyjnych, a także ujednolicenie i doprecyzowanie przepisów dotyczących umów konsumenckich zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa oraz na odległość w zakresie obowiązków informacyjnych, wymogów formalnych związanych z zawieraniem takich umów oraz prawa odstąpienia od nich.
Wraz z wejściem w życie Ustawy przestaną obowiązywać dwie ustawy dotychczas stanowiące podstawę dla działalności sprzedawców w Internecie, tj. ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, a także ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Ustawa zmienia również przepisy kodeksu cywilnego dotyczące sprzedaży.
Co obowiązywanie Ustawy oznacza w praktyce dla osób prowadzących sprzedaż w sklepach internetowych, i jakie są sankcje za niespełnienie wymogów nałożonych Ustawą?
Więcej obowiązków informacyjnych:
Według nowych zasad wprowadzanych Ustawą, konsument powinien być rzetelnie poinformowany o wszystkich prawach i obowiązkach najpóźniej w chwili złożenia propozycji zawarcia umowy na odległość, co oznacza, że wszystkie informacje wymagane Ustawą należy zamieścić już w treści strony www sklepu internetowego.
Jakie zatem informacje należy przekazać konsumentowi?
Na to pytanie odpowiada art. 12 ustawy, który szczegółowo wskazuje o czym przedsiębiorca musi poinformować konsumenta, m.in. należy wskazać główne cechy świadczenia, dane indentyfikacyjne przedsiębiorcy (chodzi nie tylko o dane adresowe firmy, nazwę organu, który zarejestrował działalność, ale także o adres poczty elektronicznej i nr telefonu czy faksu, pod którymi konsument może szybko i efektywnie kontaktować się z przedsiębiorcą), łączną cenę zakupu za towar wraz z należnymi podatkami, sposób i termin zapłaty, sposób i termin spełnienia świadczenia przez przedsiębiorcę oraz stosowaną procedurę reklamacyjną, poinformować o możliwości i terminie odstąpienia od umowy oraz o wzorze formularza odstąpienia od umowy, o kosztach zwrotu rzeczy, jakie ponosi konsument w przypadku odstąpienia od umowy, a także wskazać kiedy konsument nie ma prawa do odstąpienia od umowy, poinformować o obowiązku przedsiębiorcy dostarczenia rzeczy bez wad, itd.
To tylko niektóre z licznych wymaganych Ustawą obowiązków informacyjnych, jak widać jest ich sporo. Wszelkie te kwestie należy uwzględnić nie tylko w regulaminie sklepu internetowego, ale także w strukturze technicznej samego sklepu.
Przedsiębiorca prowadzący handel za pośrednictwem Internetu ma obowiązek udzielenia powyższych informacji w sposób odpowiadający rodzajowi użytego środka porozumiewania się na odległość, w sposób czytelny, zrozumiały i jasny dla przeciętnego konsumenta. Przedsiębiorca ma również obowiązek przekazania konsumentowi potwierdzenia zawarcia umowy na odległość na trwałym nośniku w rozsądnym czasie po jej zawarciu, najpóźniej w chwili dostarczenia rzeczy lub przed rozpoczęciem świadczenia usługi. Potwierdzenie to obejmuje wskazanie informacje, o których mowa powyżej, chyba że przedsiębiorca dostarczył konsumentowi te informacje, na trwałym nośniku przed zawarciem umowy, oraz informacje o udzielonej przez konsumenta zgodzie na dostarczanie treści cyfrowych w okolicznościach przewidujących prawo odstąpienia od umowy.
Warto wskazać, co Ustawa rozumie jako trwały nośnik, zatem zgodnie z definicją legalną zawartą w Ustawie- art. 2. ust.4.: „trwały nośnik” – to materiał lub narzędzie umożliwiające konsumentowi lub przedsiębiorcy przechowywanie informacji kierowanych osobiście do niego, w sposób umożliwiający dostęp do informacji w przyszłości przez czas odpowiedni do celów, jakim te informacje służą, i które pozwalają na odtworzenie przechowywanych informacji w niezmienionej postaci.
Z preambuły dyrektywy EU, która stanowiła kanwę do przygotowania Ustawy, wynika, że trwałym nośnikiem jest w szczególności papier, pamięć USB, płyty CD-ROM, DVD, karty pamięci lub twarde dyski komputerów, ale także poczta elektroniczna. Dla przedsiębiorców prowadzących sklepy internetowe oznacza to, że możliwe jest wypełnienie obowiązku przekazania konsumentowi potwierdzenia zawarcia umowy na odległość poprzez wysłanie go na adres mailowy konsumenta podany przy zamówieniu np. łącznie z informacją, jaką otrzymuje kupujący po dokonaniu zamówienia.
SANKCJE:
Za nieprzekazanie konsumentowi potwierdzenia zawarcia umowy na odległość na trwałym nośniku, przedsiębiorcy grozi kara grzywny tytułem kary za popełnienie wykroczenia oraz w przypadku treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym konsument nie ponosi kosztów ich dostarczania.
Dłuższy termin na odstąpienie od umowy przez konsumenta:
Ustawa wprowadza 14 dniowy termin na złożenie przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy zawartej na odległość (dotychczas było to 10 dni) oraz gotowy do wykorzystania wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Dotychczas takiego wzoru nie było, niektórzy przedsiębiorcy tworzyli na swoje potrzeby taki wzór oświadczenia, inni w ogóle go nie zamieszczali, ograniczając się, jedynie do podawania informacji o prawie do odstąpienia od umowy.
Zgodnie z Ustawą, przedsiębiorca ma obowiązek, niezwłocznie jednak nie później niż w ciągu 14 dni od otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy, zwrotu konsumentowi wszelkich płatności, w tym kosztów dostarczenia rzeczy, z zastrzeżeniem, że jeśli konsument wybrał sposób dostarczenia rzeczy do przedsiębiorcy inny niż najtańszy zwykły sposób dostarczenia oferowany przez przedsiębiorca, to przedsiębiorca musi zwrócić konsumentowi jedynie koszty najtańszego zwykłego sposobu dostarczenia, np. jeśli przedsiębiorca oferuje dostarczanie swoich towarów zakupionych w sklepie internetowym za pośrednictwem poczty i firmy kurierskiej, a konsument odstępując od umowy odesłał do przedsiębiorcy towar kurierem, przedsiębiorca musi dokonać zwrotu kosztów wysyłki jedynie do wysokości kosztów wysyłki za pośrednictwem poczty.
SANKCJE:
Jeśli przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o prawie odstąpienia do umowy, wówczas konsument będzie miał prawo do odstąpienia od umowy w okresie 12 miesięcy, liczonych po upływie 14-dniowego terminu, kiedy to konsument, gdyby był należycie poinformowany, mógłby od umowy skutecznie odstąpić.
Ponadto, konsument nie będzie wówczas ponosił odpowiedzialności za zmniejszenie wartości towarów będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonalności towarów.
W razie braku wskazania konsumentowi przed zawarciem umowy, w sposób wyraźny i jednoznaczny, informacji, że w razie odstąpienia od umowy ponosi on koszty odesłania towaru – konsument nie będzie zobowiązany do pokrycia takich kosztów, koszty zwrotu zakupionego towaru obciążą wówczas przedsiębiorcę.
Konieczność zmian w strukturze technicznej sklepu internetowego:
Ustawa nakłada na przedsiębiorcę obowiązek, najpóźniej w chwili wyrażenia przez konsumenta woli związania się umową, uzyskania wyraźnej zgody konsumenta na każdą dodatkową płatność, wykraczającą poza uzgodnione wynagrodzenie za główne obowiązki umowne przedsiębiorcy.
W razie braku takiej wyraźnej zgody, jeśli przedsiębiorca założył jej istnienie przez zastosowanie domyślnych opcji, które konsument musi odrzucić w celu uniknięcia dodatkowej płatności, konsument ma prawo do zwrotu uiszczonej płatności dodatkowej.
Ustawa wymaga, aby na stronach internetowych służących do prowadzenia handlu elektronicznego wskazane były w sposób wyraźny, najpóźniej na początku składania zamówienia, jasne i czytelne informacje o ograniczeniach dotyczących dostarczania oraz akceptowanych w sklepie sposobach płatności.
Przedsiębiorca prowadzący sprzedaż w sklepie internetowym musi także zapewnić, żeby konsument w momencie składania zamówienia wyraźnie potwierdził, że wie, że zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty. Zadość temu obowiązkowi można uczynić, np. poprzez umieszczenie na końcu procedury składania zamówienia przycisku ze słowami „zamówienie z obowiązkiem zapłaty”, „transakcja z obowiązkiem zapłaty” lub innego równoważnego jednoznacznego sformułowania.
SANKCJE:
Niezapewnienie potwierdzenia przez konsumenta, że ma on świadomość obowiązku zapłaty za zamówione towary, czy usługi powoduje, że taka umowa sprzedaży nie zostaje zawarta, a co za tym idzie konsument nie będzie musiał odbierać przesyłki, a sprzedający nie będzie miał podstaw do żądania od konsumenta zwrotu poniesionych kosztów wysyłki w razie jej nie odebrania przez konsumenta.
Należy podkreślić, że pozycja przedsiębiorcy w razie sporu z konsumentem zostanie po dniu wejścia w życie Ustawy mocno ograniczona, bowiem to na przedsiębiorcy spoczywać będzie ciężar dowodu spełnienia obowiązków informacyjnych wymaganych przepisami Ustawy.
Ustawa wprowadza także zmiany w Kodeksie cywilnym w zakresie sprzedaży
Do kodeksu cywilnego wprowadzony zostanie art. 5431 , który stanowi, że „jeśli kupującym jest konsument, to sprzedawca jest obowiązany niezwłocznie wydać rzecz kupującemu, jednak nie później niż 30 dni od zawarcia umowy, chyba, że umowa stanowi inaczej.”
Kupujący, zamiast dotychczasowych uprawnień z tytułu niezgodności z umową będzie korzystał z rękojmi. Z dotychczasowych 6 miesięcy, do 12 miesięcy wydłużony zostanie korzystny dla kupującego czas obowiązywania domniemania, w którym przyjmuje się, że stwierdzona wada towaru istniała już w momencie sprzedaży.
Co do zasady, to kupujący będzie mógł wybrać czy w związku z wadą zakupionego towaru żąda naprawy, wymiany, obniżenia ceny lub zwrotu. Jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie. Ograniczenie to nie ma zastosowania, jeżeli rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiana, chyba że wady są nieistotne. W razie, gdy sprzedawca dokona wymiany towaru na wolny od wad, powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący. Dwuletni okres liczony od dnia zakupu towaru, na złożenie reklamacji nie ulegnie zmianie.
Podsumowanie:
W dniu wejścia w życie Ustawy na stronie sklepu internetowego przedsiębiorca powinien posiadać dwa regulaminy: pierwszy – zgodny z dotychczasowymi przepisami, mający zastosowanie dla tych klientów, którzy złożyli zamówienia w sklepie do 25 grudnia, i drugi – dostosowany do przepisów wprowadzanych Ustawą, przeznaczony dla wszystkich tych kupujących, którzy złożyli zamówienia w sklepie po 25 grudnia br.
Wskazane w niniejszym tekście zmiany, jakie czekają na przedsiębiorców i konsumentów w gorącym dla nich okresie przedświątecznym, warto prześledzić samemu uważnie czytając tekst Ustawy, i odpowiednio wcześnie zadbać o wprowadzenie tychże zmian do regulaminów i oprogramowania sklepów internetowych. Z pewnością najlepiej przy tym skorzystać z pomocy fachowców.
Autor: Beata Sałdan, radca prawny, www.saldan.pl
